Onzekerheid als onzichtbare drempel

mentale gezondheid

Onzekerheid als onzichtbare drempel

Geplaatst op 27/10/2022 door Nadia Kara

Deel dit artikel

Toen ik een tijdje geleden de uitnodiging kreeg om mee te doen aan een panelgesprek “Onzekerheid als onzichtbare drempel”, was mijn eerste reactie: “nee, da’s niks voor mij”. Ik was geprikkeld door de titel, maar eerlijk gezegd… ik voelde me een beetje onzeker om over mijn onzekerheden te praten. Ironisch, hé?

“Ga ik hier een monster scheppen dat er nog niet is?”, klonk het in mijn twijfelende hoofd.

Waarom heb ik het dan wel gedaan? Eerst omdat er momenteel nog weinig wordt gesproken over onzekerheid, ook zijn we allemaal eens onzeker geweest. Toch voelt het altijd raar om openlijk toe te geven dat we ons niet altijd zeker voelen: in onze samenleving wordt zekerheid gezien als een sterkte, en wie wil nu als zwak afgeschilderd worden? Maar onzekerheid is een onderdeel van mens-zijn, en daar moeten we meer openlijk over praten.

Ik voelde mij ook aangesproken door de vragen die ik moest voorbereiden: ze waren niet enkel goed geformuleerd, maar ook georiënteerd naar een constructief dialoog naar het publiek toe. Het waren vragen die naar ‘de handleiding’ zochten.

De avond ging door bij BlinkOut, die zoals altijd voor een goede ontvangst zorgden. Er hing een sfeer van rust, en de ruimte van Het BlinkHuis Mechelen straalde kalm en sereniteit. Mensen stonden al te praten en alle stoelen waren bezet maar het aantal mensen was beperkt, wat voor een meer intieme en familiale sfeer zorgde.

Ik was zenuwachtig om te praten rond dit thema: ik ben nochtans gewoon om voor een publiek te spreken, maar bij aankomst voelde ik mijn handen trillen — en het was niet door de kou. Ik ademde diep en ging rustig zitten. Ik greep naar een papier waarop ik mijn antwoorden had voorbereid, als een extra zekerheid voor mezelf: “mocht iets niet gaan, kun je altijd grijpen naar het papiertje”.

“People don’t fake depression, people fake being okay. Be kind.”
Abhysheq Shukla

In de panel zaten er diverse, interessante mensen die veel te vertellen hadden: Gabriella De Francesco is schepen van welzijn, sociale zaken, armoede, gelijke kansen en diversiteit bij Stad Mechelen. Ze vertelde over hoe moeilijk het is om in de politieke wereld enige onzekerheid te vertonen, of onzeker overkomen. Ik vond haar getuigenis verrassend en inspirerend: je denkt niet direct dat iemand in een machtspositie onzekerheid ervaart, en toch! Het was verfrissend en gaf me even hoop. Hoop op een steeds meer menselijke wereld waar je niet meer hoeft te doen alsof.

Romy Schlimbach is een curvy feministisch model die een inspiratie wil zijn voor plus sized mensen en de discriminatie tegen volslanke mensen tegen wilt gaan. Ik vond haar verhaal super krachtig: ze praatte over hoe de mainstream dicteert hoe iemand er moet uitzien, en dat als je niet aan de normen voldoet, je ergens aan de rand van de samenleving wordt geplaatst. Ik had wel al ooit eens gehoord van fat-fobie, maar zelfs als socioloog en diversiteit specialist, moet ik toegeven dat ik haar strijd nog niet zo goed kende, en was ik dankbaar dat ze haar verhaal kwam vertellen.

De derde panellid was Ann, vrijwilligster bij BlinkOut. Ann getuigde over hoe haar leven plotseling veranderde na het vaststellen van een chronische ziekte. Ze vertelde hoe haar levenskwaliteit daalde, maar vooral hoe ze de controle over haar lichaam verloor, wat haar enorm onzeker maakte. Ann legde bijvoorbeeld uit dat ze de dag ervoor goed had moeten rusten om deel te kunnen nemen aan deze panel.

Alle panelleden waren inspirerende, krachtige mensen. Mensen met kwetsuren en onzekerheden… zoals ik.

In mijn geval komen mijn onzekerheden uit het feit dat ik geboren en opgegroeid ben op een andere continent: ik ben anders, ik zie er anders uit, en ik voel me anders. Twintig jaar geleden kwam ik naar België en moest ik een nieuwe cultuur en een nieuwe taal leren, en dat was niet zo eenvoudig als ik het soms laat lijken. Ik herinner mij nog, bijvoorbeeld, hoe ik in het begin dat ik hier was geen sigaretten durfde kopen, omdat ik niet zeker was hoe ik het moest verwoorden. Dat lijkt zo stom nu, maar het zegt veel over hoe bang ik was voor wat anderen van mij vonden en wat ze dachten.

Ik ben hier graag, en met de jaren heb ik de taal en de cultuur geleerd, maar nog steeds blijven racisme en discriminatie mijn grootste bronnen van onzekerheid. Ik besef al te goed dat ik me dubbel moet bewijzen op mijn werk en soms ook in mijn privé- leven, en weet uit ervaring dat ik makkelijker in vraag word gesteld dan anderen. Dit zorgt bij mij voor een constante druk om geen fouten te maken, zodat ik niet bekritiseerd kan worden — nochtans is fouten maken menselijk, zoals we het allemaal weten. En toch word ik, omwille van mijn huidskleur, mijn accent — mijn “anders zijn” — anders beoordeeld, iets waar ik moeilijk naast kan kijken.

Wat leerde ik uit alle verhalen?

Uit het gesprek kwamen zeer interessante elementen naar boven, zoals hoe je best met mensen kan omgaan als ze zich onzeker voelen. Bijvoorbeeld, het helpt niet om de gevoelens te minimaliseren: “het is niets”, “komt goed” — of erger nog, “het zit tussen je oren”, zaken dat men vaker goedbedoeld gebruikt om iemand te troosten maar die reële, geldige onzekerheden verwerpen.

Wat helpt dan wél, in zo’n situatie? Romy vertelde: “ik heb een vriendin die, wanneer ik mijn problemen bij haar kom vertellen, gewoon naar mij luistert. Ze stelt dan vragen rond mijn gevoelens, om te proberen begrijpen wat ik meemaak”. Begrijpen, in plaats van oordelen: dat is al een goede start.

Het was een super boeiend gesprek, onder de begeleiding van An Dours, dagelijks bestuurder en co-founder van BlinkOut. Ondanks de verschillen konden we elkaars kwetsbaarheid en onzekerheid begrijpen en erkennen. Meer nog — het gesprek heeft ons ook verbonden. Ik kon met anderen praten, die vanuit hun eigen kwetsbaarheid mijn situatie konden begrijpen of in de buurt komen van de emoties die ik omschreef. Mijn belangrijkste vaststelling van de dag is dus dat jezelf kwetsbaar opstellen verbinding en begrip creëert.

Het was weer een voorbeeld van de kracht van de kwetsbaarheid.

Op het einde van de avond zijn we nog even blijven hangen. Iemand van BlinkOut maakte de reflectie over hoe moeilijk het is om de impact van dergelijke avonden en thema’s te meten en vooral rechtvaardigen tegen subsidiegevers: hoe meet je welzijn en verbinding tussen mensen? “We hebben studenten aangesproken om een meetinstrument te maken voor onze vormingen’, klonk het. Op het einde van de avond trillenden mijn handen nog lichtjes, maar deze keer had ik de onzekerheid overwonnen! Met of zonder meetinstrument, ben ik zelf alvast voorstander van meer van dat soort momenten.