Deze week verscheen het Vlaams Regeerakkoord 2024-2029, met ambitieuze plannen voor de arbeidsmarkt en Zuhal Demir (N-VA) als nieuwe Vlaams minister van Onderwijs, Justitie en Werk.
Met als doel de werkzaamheidsgraad te verhogen tot 80%, richt de Vlaamse regering zich enerzijds op het activeren van werkzoekenden en niet-beroepsactieven, anderzijds op het aanpakken van knelpunten in de arbeidsmarkt.
Wat staat ons de komende jaren te wachten? Hieronder nemen we de belangrijkste maatregelen onder de loep en wat deze concreet betekenen voor werkzoekenden, werkgevers en werknemers in Vlaanderen.
Hogere werkzaamheidsgraad: meer mensen aan de slag
De regering heeft als doel om tegen 2029 de werkzaamheidsgraad in Vlaanderen te verhogen tot 80%. Momenteel ligt deze op 76,8%, maar de uitdagingen zijn groot, vooral door de vergrijzing* en de krapte op de arbeidsmarkt. Vlaanderen kent namelijk een hoog aantal openstaande vacatures, terwijl bepaalde groepen zoals langdurig zieken, mensen met een beperking en vrouwen met een migratieachtergrond, onvoldoende worden geactiveerd volgens de regering.
De Vlaamse regering wil daarom via versterkte activering meer mensen aan het werk krijgen, met specifieke maatregelen zoals:
- Individuele trajectbegeleiding door de VDAB: Nieuwe werkzoekenden worden binnen drie maanden actief begeleid om langdurige werkloosheid te voorkomen. Dit gaat gepaard met regelmatige opvolging van het zoekgedrag, om zo sneller passende banen te vinden. Wie weigert mee te werken aan een passend traject, zal worden gesanctioneerd door de VDAB. De procedures voor controle en sanctionering van werkzoekenden worden ingekort en de doorlooptijd versneld, zodat sancties sneller volgen op inbreuken.
- Activering van langdurig zieken: Via een samenwerking tussen VDAB en RIZIV wordt ingezet op trajecten die mensen op langdurige ziekte helpen om terug aan het werk te gaan, met een ambitie van 12.000 terug-naar-werktrajecten per jaar.
Knelpuntberoepen en levenslang leren
Vlaanderen kampt met een mismatch tussen de vaardigheden van de beroepsbevolking en de noden van de arbeidsmarkt. Om deze kloof te dichten, wil de regering inzetten op levenslang leren en een opleidingsoffensief. Zo wil men werknemers en werkzoekenden stimuleren om zich om te scholen voor knelpuntberoepen en andere sectoren met grote vraag.
De concrete maatregelen omvatten:
- Vlaams Opleidingsverlof (VOV): Dit systeem wordt hervormd, met de nadruk op opleidingen die gericht zijn op knelpuntberoepen. Werknemers krijgen zo de kans om zich te ontwikkelen en hun loopbaan te versterken, wat de productiviteit van Vlaamse ondernemingen zal verhogen.
- Duaal leren**: Het duaal leren wordt uitgebreid naar meer arbeidsmarktgerichte richtingen, en er wordt onderzocht hoe dit ook mogelijk gemaakt kan worden in het hoger onderwijs.
Hervorming van de VDAB
Een efficiëntere werking van de VDAB is cruciaal voor het behalen van de gestelde doelen. De rol van de VDAB wordt daarom aangescherpt, zodat ze meer kan focussen op haar kerntaken zoals bemiddeling en matching van werkzoekenden en werkgevers. Tegelijkertijd is de regering van plan 80 miljoen euro te besparen bij de VDAB.
Lokale besturen krijgen ook een grotere verantwoordelijkheid bij het ondersteunen van werkzoekenden die, door verschillende obstakels, moeilijker zijn te bemiddelen.
Belangrijke hervormingen zijn:
- Aanklampende bemiddeling: De VDAB gaat werkzoekenden actief opvolgen en controleprocedures versnellen. Werkzoekenden die niet meewerken aan trajecten naar werk, zullen sneller worden gesanctioneerd.
- Lokale besturen: Lokale overheden krijgen de mogelijkheid om VDAB-taken over te nemen, bijvoorbeeld via proeftuinen waarin ze samenwerken met OCMW’s om drempels naar werk zoals kinderopvang en mobiliteit weg te nemen.
Inclusieve werkvloeren en gelijke kansen
Werkbaar werk en inclusiviteit worden structurele prioriteiten. Het Vlaams arbeidsbeleid zal zich meer richten op het ondersteunen van kwetsbare groepen op de werkvloer en het creëren van gezonde, werkbare jobs. Hiermee wil de Vlaamse Regering niet alleen meer mensen aan de slag helpen, maar ook ervoor zorgen dat werknemers langer aan het werk kunnen blijven zonder langdurig ziek te worden.
- Werkbaarheidsmonitor: Dit instrument blijft structureel gebruikt worden om de werkbaarheid van jobs in Vlaanderen te meten en te verbeteren. Dit moet werkgevers helpen om de werkomgeving aantrekkelijk en gezond te houden.
- Strijd tegen discriminatie: De overheid wilt discriminerend gedrag op de arbeidsmarkt hard aanpakken, door in te zetten op sensibilisering, zelfregulering door de sectoren, opleiding en gerichte controles vanuit de sociale inspectie. Specifieke details over hoe ze aan de slag willen, praktijktesten, sancties voor werkgevers, etc worden niet expliciet genoemd.
Sociale economie is in!
Een belangrijke pijler van het regeerakkoord is de versterking van de sociale economie. De maatwerkbedrijven krijgen meer ondersteuning om mensen met een arbeidsbeperking te begeleiden naar werk. Er worden 1000 extra plaatsen in de sociale economie gecreëerd, en bedrijven uit de reguliere markt worden aangemoedigd om kwetsbare werknemers in te schakelen via individuele maatwerkregelingen.
Daarnaast zal de enclavewerking van maatwerkbedrijven (jobs binnen reguliere ondernemingen) verder worden uitgebouwd, zodat de doorstroom naar de reguliere economie wordt gestimuleerd.
Meer flexibiliteit en ruimte voor werk-privé balans
Werken moet lonen en ook praktisch haalbaar zijn. Daarom worden dienstencheques en kinderopvang versterkt, zodat de combinatie tussen werk en privéleven beter werkbaar wordt. Dit moet vooral kortgeschoolde werknemers ondersteunen, bijvoorbeeld in de schoonmaaksector, waar de loons- en arbeidsvoorwaarden zullen worden verbeterd.
Het Vlaams Regeerakkoord 2024-2029 wil inzetten op een inclusieve en toekomstbestendige arbeidsmarkt.
Met hervormingen van de VDAB, levenslang leren, en specifieke aandacht voor kwetsbare groepen en knelpuntberoepen, streeft de Vlaamse regering naar een hogere werkzaamheidsgraad en een betere match tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Deze maatregelen zullen de Vlaamse economie versterken en ervoor zorgen dat meer Vlamingen actief kunnen deelnemen aan de arbeidsmarkt.
Wat vind je er zelf van? Voel je je eerder optimistisch bij het lezen van de plannen van de nieuwe regering, of heb je bedenkingen? Deel ze met ons via Facebook, Instagram of via mail!
* Vergrijzing verwijst naar het toenemende aantal ouderen in de bevolking als gevolg van een hogere levensverwachting en een lager geboortecijfer. Dit leidt tot meer gepensioneerden en minder mensen op arbeidsleeftijd, wat druk uitoefent op de arbeidsmarkt en sociale systemen. Hierdoor ontstaat een grotere vraag naar vervangende arbeidskrachten, terwijl de actieve beroepsbevolking afneemt.
** Duaal leren is een onderwijssysteem waarbij studenten leren door zowel op school als op de werkvloer actief te zijn. Dit betekent dat een deel van de opleiding theoretisch wordt gegeven op school, terwijl het andere deel plaatsvindt bij een bedrijf of organisatie, waar de student praktijkervaring opdoet. Het combineert dus leren en werken, waardoor studenten praktische vaardigheden opdoen in een echte werkomgeving, terwijl ze ook de nodige theoretische kennis verwerven. In Vlaanderen wordt duaal leren vaak ingezet om jongeren beter voor te bereiden op de arbeidsmarkt, met specifieke aandacht voor sectoren waar veel vraag is naar gekwalificeerde arbeidskrachten.
