Vandaag, 21 Maart, is de Internationale Dag voor de Uitbanning van Rassendiscriminatie. We vroegen onze collega Walter, expert in diversiteit, om een aantal nuttige inzichten met ons te delen, die ons (rassen)discriminatie beter leren begrijpen, en helpen strijden.
Op 21 maart 1960 werd een betoging tegen de Apartheid in Zuid-Afrika met de grond gelijk gemaakt door de politie; toen stierven onder het vuur van de politie 69 demonstranten — zwarte burgers die voor hun rechten wilden opkomen. Deze gebeurtenis wordt herdacht met de naam ‘Bloedbad van Sharpeville’, en werd in 1966 uitgeroepen door de Verenigde Naties als De Internationale Dag voor de Uitbanning van Rassendiscriminatie in de resolutie 2142(XXI).
- Wat wilt dat zeggen voor ons, in Vlaanderen, anno 2022?
Tegenwoordig kunnen we helaas niet zeggen dat we af zijn van discriminatie: jaarlijks verschijnen onderzoeken die racisme als een structureel probleem vaststellen in onze samenleving. Denk aan de praktijktesten in de arbeidsmarkt en huurmarkt, die regelmatig blijven bewijzen dat veel mensen discriminatie meemaken op basis van hun zogenaamde ras.
Ter herinnering: ras is geen biologisch begrip. Er zijn geen significante verschillen tussen mensen op biologische vlak. Er is maar één ras, en dat is het menselijke ras: ongeacht onze huidskleur, haar, gezichtskenmerken, zijn we allemaal homo sapiens. Maar ras bestaat wél als sociologisch begrip: het is een sociale constructie, een stelsel van stereotypen en vooroordelen tegenover mensen met “een andere huidskleur”. Vooral, negatieve stereotypen en vooroordelen tegen mensen met een donkere huidskleur.
In onze samenleving wordt armoede bijvoorbeeld vaker (onbewust) geassocieerd met een donkere huidskleur. Op dezelfde manier, denken mensen soms dat mensen met een donkere huidskleur minder intelligent zijn, minder opgeleid, minder geciviliseerd... Nochtans is huidskleur louter een aanpassing van onze huid aan de zon: hoe meer zon, hoe meer melanine onze lichaam produceert, met als gevolg een donkerdere huid. That’s it.
- Waarom spreekt men dan over “gekleurde armoede”?
Het is wel zo dat we leven in een maatschappij waar armoede soms ontstaat als gevolg van discriminatie op basis van huidskleur: het is moeilijker om hogere studies te starten, goede punten te krijgen, aangenomen te worden op een goede job, en goed appartement vinden. Als gevolg, dus; niet als de oorzaak. Maar deze situatie kan aan de basis liggen van een vooroordeel of stereotype. Het probleem met deze stereotypen en vooroordelen is dat ze tot meer discriminatie kunnen leiden.
- Hoe definieer je discriminatie?
We verstaan onder discriminatie “een onterechte onderscheid dat niet te rechtvaardigen valt”. Wanneer dat onderscheid wordt gedaan op basis van huidskleur, spreekt men van rassendiscriminatie. Bij wijze van voorbeeld, valt het te rechtvaardigen dat enkel zwarte acteurs aangenomen kunnen worden voor een film over zwart Afrika. Hetzelfde valt niet te rechtvaardigen bij een romcom, want liefde is niet per se iets dat met huidskleur te maken heeft.
- Hoe kunnen we ons persoonlijk inzetten tegen (rassen)discriminatie?
Je kan veel doen rond dit thema, van activisme op sociale media tot acties ter bestrijding van racisme, en zoveel andere zaken. Wat ik nu graag wil toelichten, is een basis aspect waar je als mens direct aan de slag kan. Het gaat om het thema van racisme bespreekbaar maken, en jezelf hierover informeren. Een van grootste problemen rond dit thema is dat het een taboe is. Het is iets waarover men niet makkelijk praat, omdat het begrip zo beladen is.
Ga in gesprek met mensen die lijden onder discriminatie op basis van hun huidskleur, vraag naar hun ervaringen en belevenissen, en vooral: luister. Denk aan de plaats die je inneemt in zo’n gesprek. Stel jouw vragen met respect, en probeer zeker niet tegen die mensen te gaan uitleggen wat racisme is en niet, of hoe zij zich moeten voelen. Wil je iets in vraag stellen? Voel je je soms persoonlijk aangevallen, of alsof je je moet verdedigen? Denk twee keer na; een persoon die dag in, dag uit racisme beleeft, deelt zijn/haar/hun kwetsbare ervaringen met jou: neem gewoon de informatie in je op. Zet jezelf in hun schoenen. Vraag wat de gangbare stereotypen en vooroordelen zijn, waar ze mee geconfronteerd worden, zo kan je misschien al op jouw eigen niveau bewuster zijn van waar zij mee inzitten, en hoe je je communicatie kan aanpassen.
- Hoe pas je deze principes toe in de Co-Searching workshops?
Tijdens onze workshops, praat ik regelmatig met deelnemers die slachtoffer zijn geweest van discriminatie tijdens hun sollicitatie, of ergens in het proces van werk zoeken. Daarom is het cruciaal om dit thema bespreekbaar te maken, en ook om een duidelijke positie aan te nemen tegen alle vormen van discriminatie en racisme. Zo creëren we een veilige omgeving voor slachtoffers tijdens onze workshops. Veiligheid stellen we centraal als organisatie, en proberen we constant te verbeteren. Momenteel werken we aan een beleid met praktische tips en informatie. In de strijd tegen rassendiscriminatie hebben we allemaal een rol te spelen.
