Werken met autismespectrumstoornis

Hoe is het om met autismespectrumstoornis (of ASS) door het leven te gaan? Wat komt er daar bij kijken in het kader van tewerkstelling? En hoe kunnen we er beter mee omgaan? In deze blogpost deelt Elisabeth haar verhaal.

ASS of autismespectrumstoornis is een ontwikkelingsstoornis die een impact kan hebben op een groot aantal aspecten van iemands leven – en dus ook op het werk. Ik zal hier wat meer vertellen over mijn persoonlijke ervaringen en proberen een aantal nuttige tips te geven. Daarbij stel ik wel een kleine caveat: omdat het, zoals de naam als suggereert, om een spectrum gaat, zijn de verschijningsvormen van ASS even talrijk als de mensen die eraan lijden. Mijn tips zullen dus niet voor iedereen met ASS werken. Ik hoop echter wel dat ze jullie misschien een aanzet kunnen geven om te beginnen zoeken naar oplossingen.

Ik begin bij het begin: hoe heb ik ontdekt dat ik op het spectrum zat?

Als 29-jarige vrouw kreeg ik, na bijna een jaar testen en wachten, de diagnose van ASS. “Waarom zo laat?”, vraag je. Daar zijn verschillende redenen voor. Ten eerste is het vaak zo dat vrouwen een late diagnose krijgen, omdat ze hun autisme meer ‘maskeren’ dan mannen. Dit gaat om bewust en onbewust compensatiegedrag om bepaalde sociale en andere ‘tekortkomingen’ te verhullen. Daarnaast had ik op het gebied van school en leren geen duidelijke moeite en, omdat mijn punten altijd ok zijn geweest en ik vrij rustig was, zag niemand echt een reden om problemen te zoeken waar er ogenschijnlijk geen waren. Daarom ben ik doorheen mijn school- en universiteitsjaren door het leven gegaan als een sociaal onhandige, ietwat vreemde en koppige jonge vrouw. Mijn gevoeligheid aan bepaalde sensorische prikkels – vooral geluid – werd van de hand gedaan als niets meer dan overdrijving en moeilijk gedrag, of, in het beste geval, een fysieke afwijking.

Dat veranderde allemaal toen ik begon te werken.

Ik startte mijn carrière als voltijds jurist in een klein bureau. Al snel kreeg ik zware last van stress en vermoeidheid. Ik sliep niet, kon me buiten de werkuren niet ontspannen en kreeg al na een goede vier maanden een burn-out. Terwijl ik thuis zat, begon ik na te denken over wat er nu precies was misgegaan. Kwam het door het bureau waar ik werkte, of was er iets meer aan de hand? Na een aantal maanden zonder antwoord, ben ik naar een psycholoog gegaan. Deze gaf al na twee sessies aan dat ze geloofde dat ik ASS had. Sceptisch, maar wanhopig naar een verklaring voor mijn problemen, startte ik het proces om me te laten testen voor ASS. Bijna een jaar later had ik mijn antwoord: ik ben autistisch.

Intussen was ik al terug beginnen werken bij een nieuw kantoor.

Op basis van mijn ervaringen, heb ik nu een aantal tips om met specifieke uitdagingen om te gaan die jullie misschien kunnen helpen.

1. Sociale blunders, in en buiten het kantoor: sociale intuïtie is ons niet meegegeven. We kunnen op basis van observatie en bewuste oefening wel aanleren om min of meer ‘normaal’ te lijken in de sociale omgang, maar blunders zijn af en toe onvermijdelijk. Mijn raad is: wees eerlijk. Vertel mensen gewoon dat je ASS hebt en dat directe, verbale communicatie voor jou het beste werkt. Vraag hen ook om het jou gewoon te laten weten als er iets bij hen in het verkeerde keelgat is geschoten. De kans is groot dat het gewoon een miscommunicatie was en op die manier krijg je de kans om die uit te klaren.
2. Planning en overzicht op het werk: ook hier is eerlijkheid vaak het beste. Als jouw baas niet weet dat er een probleem is, kan hij je niet helpen om het op te lossen. Probeer samen een plan van aanpak te bedenken om jouw sterktes naar boven te laten komen en jouw zwaktes te compenseren. Ook als je bepaalde zintuiglijke gevoeligheden hebt die jouw werk bemoeilijken, kun je die best bij je baas aankaarten.
3. Stress en vermoeidheid: dit is een aspect van ASS dat weinig wordt besproken, maar dat voor veel mensen met ASS een heel grote impact heeft op hun leven. Jammer genoeg is er voor zover ik weet geen manier om deze volledig te verhelpen. Je kunt er alleen beter mee leren omgaan. Hierbij is het goed inplannen van je tijd heel belangrijk. Zorg ervoor dat je niet teveel activiteiten plant op een dag die sociaal en/of zintuigelijk belastend zijn; neem genoeg tijd voor jezelf om te ontspannen; en wees realistisch over je energieniveau en capaciteiten. Soms is deeltijds werken de enige oplossing. Het is belangrijk om een burn-out te voorkomen, want die kan niet alleen je zintuigelijke gevoeligheden permanent verergeren, maar ook je algemene energiecapaciteit verlagen.

Voilà. Tot zover mijn tips. Vrij beknopt, ik weet het, maar in mijn ervaring zijn dit heel belangrijke stappen geweest om bepaalde aspecten van mijn leven beter onder controle te krijgen. Hopelijk geven ze bij jullie ook een aanzet om verdere strategieën te bedenken die jouw specifieke situatie gemakkelijker kunnen maken. Veel succes!

– Ellie –