Het verhaal van de Visvijver
In een prachtige, levendige wereld lag een grote vijver. Hierin zwommen talloze vissen, soepel en moeiteloos. De vijver was hun thuis. Ze kenden de stroming, wisten waar voedsel te vinden was en voelden zich hier veilig.
Langs de vijver stonden vissers. Zij waren experts in het vangen van vissen en wisten precies welke vislijn, welk aas en welke techniek ze moesten gebruiken om de juiste vissen voor de juiste taken in de samenleving te vinden. Maar ze hadden nooit geleerd hoe je konijnen kon vangen. Toen de vijver steeds leger raakte en ze naar alternatieven moesten zoeken, besloten de bazen van de vissers dat het misschien tijd was om konijnen te proberen vangen – met hun hengels, en met hun wormpjes als lokaas.
De konijnen schrokken zich rot. Overal in het bos doken vissers op, zwaaiend met hun hengels en wormen, hopend dat een konijn zou bijten. Maar konijnen eten geen wormen, en ze begrijpen niets van vislijnen. Ze renden weg, in de war, angstig en op hun hoede voor deze vreemde pogingen om hen in het water te krijgen.
Langs de rand van de vijver groeide gras en stonden bomen. Hier woonden de konijnen. Zij konden geweldig rennen en springen, maar zwemmen? Dat was onmogelijk voor hen. Toch werd er steeds vaker gevraagd of zij ook in de vijver wilden werken en bijdragen aan de maatschappij.
De oplossing die men bedacht? De konijnen zwemles geven! De vissers deden hun best om de konijnen te leren zwemmen. Maar hoe hard de konijnen ook oefenden, hoe vaak ze ook in het water werden gegooid, de konijnen bleven spartelen en raakten uitgeput.
Op een dag stond er een nieuwsgierige en enthousiaste visser aan de rand van de vijver. Zij had al langer gezien dat de konijnen moeite hadden om zich in het water staande te houden en besloot om niet langer zomaar toe te kijken.
In plaats van te proberen hen te leren zwemmen of hen met wormen te lokken, stapte zij naar één van de konijnen toe en vroeg: "Wat heb jij nodig om op jouw manier deel te nemen aan de maatschappij?"
Het konijn dacht even na en antwoordde: "Ik wil best mijn steentje bijdragen, maar niet in het water. Ik ben goed in rennen en springen, maar ik heb iemand nodig die mijn stem kan laten horen, die de vissers duidelijk kan maken wat wij nodig hebben om mee te doen."
De visser zag in dat het probleem niet enkel bij de konijnen lag, maar ook bij het gebrek aan kennis over konijnen en de communicatie tussen de verschillende werelden. Zij vroeg het konijn of het wilde helpen als tolk/vertaler, om zowel de vissers als de konijnen te ondersteunen. En zo begon een nieuwe samenwerking.
Het konijn kreeg een rol waarin het zijn talenten en ervaringen kon gebruiken om andere konijnen te helpen en de vissers inzicht te geven dat ze beter een wortel in plaats van een vieze worm aan hun lijn konden hangen en in hoe ze de oever konden aanpassen.
Zo werd er een nieuwe oplossing bedacht. De vijver bleef voor de vissen, maar de oever werd aangepast zodat ook de konijnen een plaats kregen. In plaats van hen te dwingen te zwemmen, konden ze hun talenten inzetten op het land.
Dit bracht rust, harmonie en een sterkere samenleving waarin zowel vissen als konijnen hun plek hadden.
Wat betekent dit voor ons?
Dit verhaal weerspiegelt onze maatschappij en werkvloer. Vaak wordt van mensen met psychische en/of lichamelijke kwetsbaarheden of andere uitdagingen verwacht dat ze zich aanpassen aan een systeem dat eigenlijk niet voor hen gemaakt is.
Wat gebeurt zoal er in de praktijk?
- Mensen met autisme of een angststoornis worden geacht te functioneren in drukke, stressvolle werkomgevingen.
- Mensen met burn-out of fysieke beperkingen moeten eenzelfde werkritme aanhouden als anderen.
- Werkgevers en beleidsmakers richten hun systemen in op de 'gemiddelde werknemer', terwijl niet iedereen daarin past.
De oplossing ligt volgens mij niet in het forceren van mensen om te voldoen aan het systeem, maar in het aanpassen van het systeem aan de diversiteit van mensen.
Hoe bouwen we samen een groene oever?
✔ Flexibele werkomstandigheden: Werkplekken die aangepast worden aan de behoeften van het individu.
✔ Ervaringsgericht werken: Ruimte om werk op eigen tempo en mogelijkheden uit te proberen, zonder druk.
✔ Begeleiding op maat: Hulpverleners en bemiddelaars die luisteren, ondersteunen en geloven in mogelijkheden in plaats van beperkingen.
✔ Inclusief denken: Niet focussen op wat iemand niet kan, maar op wat iemand wél kan bijdragen.
Mijn persoonlijk verhaal
Ik ben zelf een konijn in deze metafoor. Dankzij een inclusieve werkplek, zoals bij GTB, kreeg ik de kans om mijn talenten te ontdekken en op mijn eigen manier bij te dragen. In het begin was ik zoekende, onzeker over hoe ik kon passen binnen de werkvloer. Gelukkig kreeg ik de kans om rustig te starten als vrijwilliger. Hierdoor kon ik stap voor stap opbouwen en ervaren wat voor mij werkte en wat niet. Met de juiste begeleiding en ondersteuning kon ik mijn zwakkere punten en triggers vermijden en me volledig richten op mijn sterke kanten.
Langzaam maar zeker vond ik mijn plek. Ik kreeg niet alleen een stabiele job, maar groeide ook als persoon, kreeg terug meer zelfvertrouwen, mijn netwerk breidde uit. Nu, vijf jaar later, werk ik 80% als ervaringswerker, niet alleen binnen GTB maar ook bij partners. Ik voel me sterker dan ooit en weet dat ik iets waardevols kan bijdragen zonder mezelf te moeten forceren om een vis te zijn.
En het mooiste van alles? Ik mag gewoon een konijn blijven. Een konijn dat zich veilig voelt aan de oever, gewaardeerd wordt om zijn sprongkracht en snelheid. En als ik eens zin heb om voorzichtig een pootje in het water te steken, kan dat ook – maar op mijn voorwaarden.
Dit is volgens mij het bewijs dat als we investeren in een groene oever, zowel vissen als konijnen kunnen floreren in een inclusieve samenleving.
Filip Zwerts
Ervaringswerker GTB vzw
✔ Meer weten over inclusie en ervaringsdeskundigheid?
✔ Interesse in een samenwerking of een lezing over dit thema?
✔ Wil je jouw ervaringen delen of in gesprek gaan over hoe we samen een betere oever kunnen bouwen?
