Eind 2023 startten we in samenwerking met BlinkOut vzw een KNAPP-traject rond stress, specifiek voor vrouwen. Stress overkomt iedereen zowel in de privé als in de professionele sfeer, en kan je zwaar belemmeren op weg naar je volgende stap in het leven. Hoe maken we stress bespreekbaar, en hoe kunnen we door verbinding met anderen leren om er mee om te gaan? We stelden enkele vragen aan Malika, onze regioverantwoordelijke in Mechelen, die het traject mee ontwikkelde en begeleidde.
Hoe kwam het traject tot stand? Waarom de keuze voor het onderwerp ‘stress'?
In het kader van hun activiteiten, bereikt BlinkOut in Mechelen enkele vrouwen met een migratieachtergrond. Ze merkten dat bij deze vrouwen de stress zeer hoog is en gecompliceerd. Aangezien Co-Searching ervaring heeft met deze doelgroep en expertise in het cultuursensitief werken, kregen we de vraag om samen een KNAPP-traject voor vrouwen op te zetten.
Spreken over kwetsbaarheden is nog steeds een taboe in verschillende culturen: "Je gaat je was toch niet buiten hangen". We willen dit taboe doorbreken door in een veilige groep het thema bespreekbaar te maken. We kozen ook heel voorzichtig voor het thema stress, omdat iedereen stress heeft en dit al meer gekend en bespreekbaar is dan mentale gezondheid. Men zegt gemakkelijker "ik heb veel stress" dan "ik zit met psychische problemen".
Wie waren de deelnemers? Hoe zag de groep er uit?
We zijn aan het traject gestart met 10 dames, waarvan 7 met een migratieachtergrond; 8 dames hebben het traject volledig doorlopen. 7 van de deelnemers hebben kinderen: als moeder herkenden ze zichzelf in elkaars verhaal. Een vrouw combineert veel rollen: echtgenote, moeder, dochter, werkneemster, schoondochter... In elke rol zijn er hoge verwachtingen en soms lukt het niet om in al deze rollen even goed te zijn. Alle deelnemers aan het traject willen de balans terugvinden om hun draaglast en draagkracht terug in evenwicht te krijgen. Tijdens de uitwisselingen blijken soms wat culturele verschillen te zijn, maar de dames bleven steeds met volle aandacht, interesse en respect naar elkaar luisteren. Deze verschillen werden ook benoemd en als verrijking gezien: nét door die verschillen leren we nog meer van elkaar en weten we dat we het ook anders kunnen doen.
Over je kwetsbaarheden praten blijft heel gevoelig; hoe gingen jullie in gesprek? Hoe liepen de workshops concreet?
We startten elke workshop met de vraag: "Wat heb jij nodig om in deze groep je veilig te voelen en te kunnen spreken?". Samen maakten we veiligheidsafspraken, die we bij elke workshop hebben overlopen en aangevuld. Om over gevoelige onderwerpen te kunnen spreken in groep, is het zorgen voor een safer space van cruciaal belang. Ook geven we voldoende tijd om even stil te staan bij hoe je er vandaag bijzit en je ei even kwijt kan; zo kunnen de begeleiders en deelnemers hier ook rekening mee houden. In dit traject hebben we gekozen voor psycho-educatie, zoveel mogelijk informatie geven om inzicht te krijgen in de dynamieken en oorzaken van stress.
Welke thema's kwamen zowat aan bod?
We spraken over draagkracht en draaglast, de gelaagdheid van identiteit, autonomie, hoeveel ruimte je hebt om eigen keuzes te maken, belemmerende overtuigingen die je niet vooruit helpen om je doel te bereiken... We leerden ook hoe je signalen van overbelasting kan herkennen. Dit gebeurt op 3 niveau's: gedachten, gevoel en gedrag. We stonden ook even stil bij hoe je kan reageren wanneer je je overbelast voelt en het belang van dit aan te pakken. Samen keken we naar de fases van herstel, hoe je ze kan begrijpen en voor jezelf zien in welke fase je je bevindt. Uiteraard kwamen de effecten van verbinding aan bod: sociale steun kan een buffer zijn voor stress, maar kan soms ook stress veroorzaken. Er werd veel informatie uitgewisseld en besproken, zowel in grote groep als in kleine groepjes door concrete opdrachten waarbij de deelnemsters bij zichzelf konden stilstaan en hun ervaring veilig konden delen. Op het einde van de workshop was er steeds een afsluiter waarbij feedback werd gevraagd, en kregen de dames opdrachtjes mee naar huis.
Wat waren de grootste uitdagingen in het traject?
Het vertrouwen en veiligheid in de groep was voor Co-Searching en Blink-Out zeer belangrijk: het is de eerste keer dat we gevoelige onderwerpen bespreekbaar hebben gemaakt in een groep waar dergelijke onderwerpen nog in de taboesfeer heersen. Door een thema te kiezen dat nog algemeen is, namelijk stress, hebben we door het installeren van een safer space toch andere gevoelige onderwerpen kunnen bespreekbaar maken. Het werken aan verbinding heeft ook gemaakt dat de dames na elke workshop toch opgelucht naar huis konden gaan. Dit traject heeft een gemeenschap doen ontstaan die graag verdere trajecten samen wil doen.
Heb je het gevoel dat het traject een impact heeft gehad op de leven van de deelnemsters?
Jazeker! De afstand naar werk was heel groot voordat zij startten aan het traject; maar na of zelfs tijdens het traject startten 3 dames aan een opleiding omdat ze zich door de workshops zelfzekerder voelden. Een aantal andere denken om stappen te zetten of hebben al stappen gezet naar werk/vrijwilligerswerk.
Heb je als begeleidster zelf iets geleerd uit dit traject?
Het heeft mij doen inzien dat wat voor ons klein lijkt voor iemand anders een grote verandering kan teweeg brengen. Op het einde van de reeks workshops hebben we voldoende tijd genomen om samen het traject te evalueren: ik was enorm verrast welke veranderingen dit kort traject van 5 workshops heeft gebracht bij deze vrouwen. De meeste voelden zich verbonden met elkaar - iemand zei zelfs: 'Het voelt aan als familie'.
Wat is het vervolg van dit traject?
Door de positieve evaluatie en de vraag naar een vervolg hebben we besloten om een vervolgtraject te doen van 3 workshops. Deze workshops zullen oefenworkshops zijn, waarbij de tools en handvaten die in vorige workshops werden aangereikt aan de hand van eigen situaties kunnen geoefend worden. Elke workshop beginnen we met het kort aanbrengen van een bepaalde 'stresshanteringstool' om er nadien in kleine groepjes mee aan de slag te gaan. We vertrekken hierbij van concrete situaties die de deelnemers zelf inbrengen en gaan dan oefenen om deze stresshanteringstool in de praktijk om te zetten. Zo vergroten we onze competenties in het omgaan met stress. Tijdens deze oefensessies zal de nadruk liggen op het thema ‘verbinding’: hoe kunnen we op een verbindende manier onze grenzen aangeven zodat we onze draaglast-draagkracht balans in evenwicht kunnen houden?
Ben je een vrouw en wil je graag deelnemen aan het vervolgtraject "Omgaan met stress in werk en leven"? Schrijf je in voor de 3 sessies via deze link.